Co zrobić, gdy dzecko się jąka? Czy da się wyleczyć niewypowiadanie „r”? Kiedy i po co pierwszy raz odwiedzić z dzieckiem logopedę? Z jakimi problemami uporamy się sami, a kiedy potrzebna jest pomoc specjalisty?
Na te i inne ważne pytania odpowiada mgr Anita Zielińska, logopeda
Kto zgłasza się do logopedy?
Zgłaszają się zarówno rodzice nowonarodzonych dzieci, pragnący zadbać o prawidłowy rozwój mowy swojego malucha, jak i rodzice dzieci starszych, zaniepokojeni ich nieprawidłową wymową, młodzież oraz dorośli. Jak widać wśród pacjentów logopedy nie ma granic wiekowych.
Czym zajmuje się logopeda?
Zakres pomocy logopedycznej jest szeroki. Obejmuje diagnozę, terapię oraz profilaktykę wad wymowy, zaburzeń mowy i komunikacji. Prowadzone są również zajęcia nakierowane na profilaktykę i terapię dysleksji. U logopedy prowadzi się także zajęcia dykcji i emisji głosu. W mojej ofercie gabinetowej proponuję również stymulację rozwoju dziecka od noworodka do szóstego roku życia, w tym m.in. wczesną naukę czytania i pisania. Każdy rodzic może sprawdzić, czy mowa jego dziecka rozwija się prawidłowo, a w razie potrzeby rozpocząć z dzieckiem wczesną terapię.
Które z wad wymowy można uznać za najczęściej występujące u dzieci ?
Za najczęściej występujące wady wymowy można uznać seplenienie, jąkanie i reranie, czyli niepoprawną wymowę głoski s i r.
Czy można je wyleczyć?
Indywidualnie dobrana przez logopedę terapia, odpowiednie ćwiczenia w gabinecie oraz w domu mogą usunąć wadę całkowicie lub znacznie ją zmniejszyć. Logopeda może również zlecić wykonanie dodatkowych badań, konieczna może się okazać wizyta u laryngologa, neurologa, czy ortodonty. Pozwoli to określić dokładnie przyczyny jej wystąpienia, a to z kolei pomoże w opracowaniu indywidualnego programu ćwiczeń. Natomiast ważne jest, aby nie zwlekać z wizytą u logopedy gdy coś zaczyna nas niepokoić w mowie dziecka, czy bliskiej nam osoby. Nigdy nie jest za wcześnie na wizytę u logopedy.
Z konsultacji logopedycznych z tzw. wczesnej interwencji terapeutycznej korzystają już świadomi rodzice noworodków, pragnąc zadbać o prawidłowy rozwój mowy swego dziecka.
Co to jest jąkanie?
Jąkanie to zaburzenie płynności mowy, które ujawnia się na skutek skurczów mięśni biorących udział w akcie mowy. Przejawia się to najczęściej niezamierzonym przerywaniem wypowiedzi, blokowaniem głosek, sylab, wyrazów, nienaturalnym przeciąganiem głosek, powtarzaniem głosek, sylab, wyrazów, części zdania.Jąkaniu towarzyszą dodatkowo różnorodne reakcje indywidualne np. stany logofobiczne, zaniżona samoocena oraz stres pod postacią pocenia się, blednięcia, szybszego bicia serca itd. Dla większości jąkających się osób przypadłość ta stanowi życiowy problem. Jąkanie utrudnia komunikację międzyludzką, funkcjonowanie w grupie, nie pozwala normalnie pracować. Terapia jąkania powinna obejmować zarówno trening płynności mówienia jak i psychoterapię.
Czy można uchronić dziecko przed jąkaniem?
Tak, pod warunkiem jednak, że odpowiednio wcześnie i we właściwy sposób zareagujemy na jego problemy z płynnym mówieniem. Mam na myśli odpowiednio wczesną wizytę u logopedy i zastosowanie się przez rodziców do jego wskazówek. Większość dzieci (szacuje się, że ok.70-80%) przed piątym rokiem życia przechodzi przez okres tzw. rozwojowej niepłynności mowy. Pojawia się ona w okresie intensywnego rozwoju językowego dziecka tj. do ok. 6 roku życia. Z reguły dzieci uczą się mówić spontanicznie, jednak istnieje grupa dzieci, u których zamiast płynnej mowy pojawiają się zawahania, przerywanie toku mówienia, ponowne rozpoczynanie wypowiedzi. Jest to zjawisko normalne, rozwojowe. Niepłynność ta zmniejsza się wraz z wiekiem dziecka i doskonaleniem się jego systemu językowego. Ta niepłynność może przerodzić się jednak w jąkanie i jest to zależne od środowiska, w jakim dziecko dorasta. Życie w pośpiechu, zaniedbywanie zwyczajnych rozmów w rodzinie na rzecz telewizora, komputera oraz niewłaściwa reakcja na jąkanie się dziecka np. poprawianie, popędzanie, może problem jąkania nasilić. Jeśli jednak rodzice odpowiednio wcześnie zareagują i podejmą zalecone przez specjalistów działania, problemu można uniknąć. Pierwszym niepokojącym sygnałem może być opóźnienie rozwoju mowy dziecka. Roczny maluch powinien wypowiadać pierwsze słowa i uczyć się nowych. Jeśli u półtorarocznego dziecka nie widzimy żadnego postępu, warto skonsultować to ze specjalistą.
Co to jest seplenienie?
Seplenienie, inaczej sygmatyzm, polega na nieprawidłowym wymawianiu sa,pgłosek: s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, sz, ż, cz, dż. Przykłady: żaba-zaba, mysz -mys, czapka-capka, czy: żaba-źaba, szafa-śafa, czapka-ćapka, dzbanek–zbanek, ćma-śma, dźwig–źwig, czapka-szapka.
Seplenienie to też deformowanie głosek i ich opuszczanie. W wyniku zmiany miejsca artykulacji głosek ich brzmienie jest zniekształcone. W zależności od miejsca, w którym powstaje wadliwa realizacja wyróżnia się seplenienie: międzyzębowe, przyzębowe, boczne, wargowo-zębowe itd.
Co to jest reranie ?
Jest to wada wymowy polegająca na nieprawidłowej realizacji głoski „r” lub jej braku. Głoska „r” to trudny dźwięk pod względem artykulacyjnym, przy jej wymowie wibruje czubek języka. Większość dzieci zaczyna wymawiać tę głoskę dopiero około 3-5 roku życia. Istnieją trzy formy wadliwej realizacji tej głoski: deformacja, zastępowanie głoski innymi głoskami, lub jej opuszczanie. Jeśli dziecko zastępuje głoskę „r” innymi (np.: ryba – łyba, rower – lowel, radio – wadio, robak – jobak, robota –dobota), możemy liczyć na to, że jest to tzw. rotacyzm rozwojowy i nie powinien trwać dłużej niż do 6-7 roku życia. Podobnie sprawa się ma z opuszczaniem „r” (np. ryba-yba, radio-adio, torba -toba), jednak nie powinno się ono przedłużać.
Gabinet logopedyczny
mgr Anita Zielińska
ul. Słowiańska 147E , Modlniczka
Kontakt:
Tel. 502658083
e-mail: anitazielinska@interia.pl
www.logopedycznygabinet.pl
Gabinet diagnozy, terapii i profilaktyki logopedycznej dzieci, młodzieży, dorosłych.
Możliwe są wizyty w domu pacjenta na terenie Krakowa i okolic.
